Naturalne środki lecznicze
Naturalne środki lecznicze odnalazły swoje zastosowanie nie tylko w profilaktyce i leczeniu chorób ludzi, ale również i zwierząt, w tym pszczół. Do naturalnych produktów leczniczych, bez zawartości substancji chemicznych dla pszczół zalicza się rozmaite zioła i olejki eteryczne. Słynny Varrobin przeciwko warrozie również bazuje tylko i wyłącznie na mieszance olejków eterycznych, w tym olejku tymiankowego zawierającego oszołamiający dla roztoczy tymol. Przegląd naturalnych środków antyseptycznych i leczniczych w pszczelarstwie:
1. Olejki:
- Rozmarynowy
- Tymiankowy
- Szałwiowy
- Cytrynowy
- Kminkowy
- Żywokostowy
- Mięty Pieprzowej
Olejki te, odnalazły swoje zastosowanie w zapobieganiu i leczeniu pszczół z warrozy, grzybicy i choroby woreczkowej:
1.Olejek Cynamonowy – skutecznie zwalcza i zapobiega Zgnilcowi Amerykańskiemu i Europejskiemu (kiślicy )
2. Mięta pieprzowa- stosuje się ją do leczenia rodzin pszczelich porażonych varroazą, odymiamy ziołami uzyskanymi z mięty pierzowej rumianku i eukaliptusa jako mieszanka, lub każdym indywidualnie. Wysuszone zioła spalamy w podkurzaczu i odymiamy przez otwór wylotowy odymianie przerywamy w chwili wydostawania się dymu z pod powałki czynność tą powtarzamy 4-krotnie co pięć dni. Olejek z wyciągu mięty pieprzowej,wykorzystujemy przy zwalczaniu choroby woreczkowej i grzybicy w rodzinach pszczelich. Olejek lub wyciąg z mięty pieprzowej dodajemy do syropu lub ciasta cukrowo- miodowego. W ilości 1 cm3 na jeden litr syropu lub 1 kg ciasta.
3. Tymianek – ma właściwości bakteriobójcze, jest stosowany jako olejek na zwalczanie roztoczy a zwłaszcza warrozy (zawiera tymol).
4. Żywokost - jako zioło i olejek eteryczny, tak jak tymiankowy, cytrynowy, cynamonowy i kminkowy posiada właściwości bakteriobójcze i bakteriostatyczne wszystkie wspomniane olejki stosowanie są przy zwalczaniu chorób pszczelich jak: choroby grzybiczne, nosemoza, zgnilec amerykański, choroba woreczkowa i warroza. Stosuje się do oprysku rzadkim syropem w stosunku 1 do 1 na każdy litr 1 cm3 lub do zakarmiania zimowego na każdy litr syropu 1 cm3. A także do odparowania na dennicy 1 cm3 na trzy dni.
5. Kobylak (szczaw pospolity) – jako zioło stosuje się do zakarmiania jesiennego i oprysku chorych rodzin do leczenia nosemozy i choroby majowej (biegunek).
6. Piołun- jako wywar z ziół stosowany przy biegunkach i nosemozie wspomaga zwalczanie varrozy, stosuje się go do zakarmiania zimowego lub opryskiem rzadkim syropem chorych rodzin.
7. Dziurawiec zwyczajny- wykazuje działanie rozkurczowe żołądkowe, przyśpiesza trawienie pyłku pszczelego, działa łagodząco na układ trawienny.
8. Skrzyp polny- jako zioło działa skutecznie na choroby grzybiczne, stosuje się do opryskiwania chorych rodzin pszczelich lub zakarmiania zimowego.
9. Kora Dębu, jej wywar stosowany jest do karmienia zimowego a także do wiosennego pobudzania czerwienia u matek, stosowany także przy nosemozie Ceranea.
10.* Wrotycz pospolity (ziele Matki Boskiej) - Zwalcza warrozę, przed zabiegiem dennicę należy wyścielić białą kartką posmarowaną olejem jadalnym. Wrotycz musi być wysuszony, do podkurzacza dodaje się i spala całe łodygi i kwiaty. Odymiać pszczoły normalnie w czasie zwykłego przeglądu, bądź przez otwór wylotowy tak jak w przypadku mięty pieprzowej. Można łączyć te zioła.
11.* Bagno zwyczajne
Występowanie: Torfowiska, bagna.
Wykorzystujemy łodygi bez liści z pączkami kwiatowymi.
Działanie: warrozobójcze.
Sposób użycia: Z suszonych łodyg sporządzamy napar. 50 g ziela zalewamy 1 litrem wrzącej wody i odstawiamy do naciągnięcia na okres 2-3 godzin. Otrzymanym wyciągiem opryskujemy pszczoły na plastrach. UWAGA: Bagno zwyczajne jest rośliną częściowo chronioną w Polsce a zarazem trującą dla człowieka.
12.* Egipski środek, SUBSTANCJA CZYNNA: KWAS CYTRYNOWY, CYTRUSOWE OLEJKI ETERYCZNE (postać: ciecz do zakraplania uliczek).
Nowy lek, skuteczny w ok. 86%. Przebadany w Egipcie.
Należy wymieszać ze sobą wyciśnięty sok z cytryny (limonki) i syrop cukrowy (1 kg/1litr) w stosunku 1:1.
Dla przykładu 200g soku z 200g syropu.
Należy polewać przygotowanym preparatem uliczki międzyramkowe (5-10 ml na uliczkę).
13.* Zioła Marii Treben (patrz artykuł nr 25 w Czytelni)
14.* HUBA DRZEWNA
Dym z huby brzozowej jest bardzo aromatyczny. Istnieją opinie, że pomaga on zwalczać warrozę. Nie ma do końca pewności, tradycyjnie na dennicę ula powinna powędrować biała kartka z olejem. Hubę dodajemy do żarzącego się próchna w podkurzacza. Nie wdychać dymu.
Stosowanie ziół można uważać tylko za zabieg dodatkowy.
Użycie środków chemicznych powinno nadal pozostawać główną metoda walki zwłaszcza z chorobami zwalczanymi z urzędu.
15. Tatarak zwyczajny (Acorus calamus)
Występowanie: Brzegi wolnopłynących i stojących wód, podmokłe łąki.
Wykorzystujemy kłącze tataraku, które zbieramy późną jesienią i suszymy.
Działanie: aktywizuje pracę robotnic i czerwienie matki. Posiada właściwości antyseptyczne i wzmacniające.
Sposób użycia: Jedną łyżkę stołową rozdrobnionego, suszonego kłącza tataraku zalewamy w termosie 2 szklankami wrzątku i zostawiamy do naciągnięcia na 24 godziny. Dajemy pszczołom wczesną wiosną po jednej łyżce stołowej na litr syropu.
16. Aloes zwyczajny (Aloe barbadensis)
Występowanie: w Polsce nie występuje w stanie naturalnym. Uprawiany w szklarniach i amatorsko w doniczkach.
Wykorzystujemy sok ze świeżych liści.
Działanie: zwiększa odporność pszczół i posiada właściwości antyseptyczne.
Sposób użycia: Sok ze świeżych liści natychmiast po wyciśnięciu dodajemy do syropu cukrowego w ilości 5-10 ml na 1 litr syropu lub 0.5 kg ciasta miodowo-cukrowego.
17. Babka lancetowata (Plantago lanceolata)
Występowanie: Łąki, miedze, przydroża, ogrody i nieużytki.
Wykorzystujemy liście ze zbioru w czasie kwitnienia.
Działanie: odtruwające i antyseptyczne.
Sposób użycia: Sporządzamy napar. 50 g rozdrobnionego suszu zalewamy 1 litrem wrzącej wody. Pod przykryciem pozostawiamy do naciągnięcia przez okres 3-5 godzin. Pszczołom dajemy 100 ml na 1 litr syropu lub 0.5 kg ciasta miodowo-cukrowego. Można podawać również świeży sok z liści w ilości 5-10 ml na 1 litr syropu lub 0.5 kg ciasta miodowo-cukrowego.
18. Bagno zwyczajne (Ledum palustre)
Występowanie: Torfowiska, bagna.
Wykorzystujemy łodygi bez liści z pączkami kwiatowymi.
Działanie: warrozobójcze.
Sposób użycia: Z suszonych łodyg sporządzamy napar. 50 g ziela zalewamy 1 litrem wrzącej wody i odstawiamy do naciągnięcia na okres 2-3 godzin. Otrzymanym wyciągiem opryskujemy pszczoły na plastrach. UWAGA: Bagno zwyczajne jest rośliną częściowo chronioną w Polsce a zarazem trującą dla człowieka.
19. Borówka czarna (Vacinium vitis idaea)
Występowanie: Lasy iglaste, poręby, wrzosowiska.
Wykorzystujemy liście borówki które zbieramy wczesną wiosną po stopnieniu śniegu.
Działanie: antyseptyczne, przeciwzapalne, przeciwbiegunkowe, odtruwające, odżywka witaminowa.
Sposób użycia: Sporządzamy napar z suszonych, rozdrobnionych liści. 50 g suszu zalewamy 1 litrem wrzącej wody i zostawiamy na 4-5 godzin w termosie. Podajemy 50-100 ml naparu na 1 litr syropu cukrowego.
20. Brzoza brodawkowata (Betula pendula)
Występowanie: Pospolita w lasach i zagajnikach.
Wykorzystujemy pączki brzozy zbierane wiosną przed rozwinięciem się liści. Liście zbieramy wiosną w czasie kwitnienia a sok z brzozy w czasie puszczania soków.
Działanie: Aktywizuje pracę robotnic i czerwienie matek. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, odżywka witaminowa.
Sposób użycia: Z pączków brzozy sporządzamy odwar. 50 g suszonych, rozdrobnionych pączków zalewamy 1 litrem wody i powoli ogrzewamy na łaźni wodnej przez ok. 30 minut nie doprowadzając do wrzenia. Odstawiamy z ognia i pozostawiamy do ostygnięcia. Pszczołom podajemy 30-50 ml odwaru na 1 litr syropu cukrowego. Z liści sporządzamy napar. 50 g liści zalewamy 1 litrem wrzątku i odstawiamy do naciągnięcia na 3-5 godzin. Pszczołom podajemy 100 ml na 1 litr syropu cukrowego. Świeży sok brzozowy podajemy w ilości 20-30 ml na 1 litr syropu lub 0.5 kg ciasta miodowo-cukrowego.
21. Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus)
Występowanie: Wilgotne zarośla w dolinach rzek, pola uprawne (plantacje).
Wykorzystujemy szyszki prawie dojrzałe, które zbieramy jesienią.
Działanie: odtruwające, antyseptyczne, pobudzające rozwój.
Sposób użycia: Z suszonych, rozdrobnionych szyszek sporządzamy napar. 50 g suszu zalewamy 1 litrem wrzącej wody. Zaparzać najlepiej w termosie i odstawić na 5-6 godzin. Podajemy 50 ml naparu na 1 litr syropu.
22. Dziurawiec zwyczajny (Hypericu perforatum)
Występowanie: Łąki, pastwiska, ugory, zarośla i przydroża.
Wykorzystujemy szczytowe partie ziela zbierane w czasie kwitnienia w lipcu i sierpniu.
Działanie: Antyseptyczne, przeciwzapalne, wzmacniające.
Sposób użycia: Sporządzamy napar z suszonego ziela. 50 g suszu zalewamy 1 litrem wrzącej wody. Odstawiamy do naciągnięcia na 2-5 godzin. Podajemy 50-100 ml na 1 litr syropu.
23. Głóg jednoszyjkowy (Crataegus oxyacantha)
Występowanie: Suche lasy, zarośla, miedze, parki i ogrody.
Wykorzystujemy owoce, które zbieramy jesienią w czasie dojrzewania.
Działanie: Aktywizują pracę robotnic, czerwienie matek, zwiększają odporność na choroby, odżywka witaminowa.
Sposób użycia: 50 g suszonych rozdrobnionych owoców zalewamy 1 litrem wrzącej wody, najlepiej w termosie. Pozostawiamy na 2-5 godzin do naciągnięcia. Podajemy rodzinom pszczelim w ilościach 50-100 ml na 1 litr syropu.
24. Koniczyna czerwona (Trifolium incarnatum)
Występowanie: Łąki i pastwiska.
Wykorzystuje się główki kwiatostanów i górne liście. Zbiór w okresie kwitnienia.
Działanie: ogólno wzmacniające, antyseptyczne, odtruwające.
Sposób użycia: Z suszu robimy napar. 50 g suszu zalewamy 1 litrem wrzącej wody i pozostawiamy do naciągnięcia na 2-3 godziny. Pszczołom podajemy w ilości 50 ml na 1 litr syropu.
25. Krwawnik pospolity (Achillea millefolium)
Występowanie: ugory, miedze, pola, przydroża, suche łąki.
Wykorzystujemy górne części roślin w okresie kwitnienia.
Działanie: Wzmacniające, pobudzające wiosenny rozwój rodzin, antyseptyczne.
Sposób użycia: Z suszonych rozdrobnionych części roślin sporządzamy napar. 50 g suszu zalewamy 1 litrem wrzątku i pozostawiamy na 3-5 godzin do naciągnięcia. Pszczołom podajemy 50 ml naparu w 1 litrze syropu cukrowego.
26. Melisa lekarska (Melissa officinalis)
Występowanie: Uprawiana w ogrodach, czasami występuje w stanie dzikim.
Wykorzystujemy pędy razem z kwiatami. Zbiór w czasie kwitnienia.
Działanie: ogólno wzmacniające, antyseptyczne.
Sposób użycia: Z suszu sporządzamy napar. 50 g suszu zalewamy 1 litrem wrzącej wody. Odstawiamy na 3-5 godzin do naciągnięcia. Podajemy w ilości 50-100 ml na 1 litr syropu. UWAGA: Melisa lekarska powinna być uprawiana przez każdego pszczelarza w pobliżu pasieki. Pszczoły bardzo lubią zapach melisy i stąd od wielu lat jest używana przez pszczelarzy do nacierania rąk przed pracą w pasiece, do nacierania rojnic oraz uli w których mamy osiedlić pszczoły.
27. Mięta pieprzowa (Mentha piperita)
Występowanie: roślina uprawiana w ogrodach.
Działanie i sposób użycia podobnie jak melisa lekarska.
28. Mniszek lekarski (Taraxacum officinale)
Występowanie: Występuje pospolicie na łąkach, pastwiskach i nieużytkach.
Wykorzystujemy kwiaty i młode liście zbierane w czasie kwitnienia oraz korzenie zbierane późną jesienią i wczesną wiosną.
Działanie: ogólnowzmacniające i oczyszczające organizm pszczół.
Sposób użycia: Z liści i kwiatów sporządzamy napary. 50 g suszu zalewamy 1 litrem wrzącej wody i pozostawiamy do naciągnięcia na 2 do 4 godzin. Z suszonego korzenia sporządzamy odwar. 50 g suszonego, rozdrobnionego korzenia zalewamy 1 litrem wody. Wolno podgrzewamy na łaźni wodnej przez 30 minut nie dopuszczając do wrzenia. Odstawiamy do ostudzenia. Pszczołom podajemy 50 ml naparu bądź odwaru do 1 litra syropu cukrowego.
29. Pięciornik kurze ziele (Potentilla erecta)
Występowanie: Pastwiska, łąki, widne lasy.
Wykorzystujemy kłącza zbierane późną jesienią, w październiku lub wiosną przed pojawieniem się liści.
Działanie: Stymulujące pracę pszczół i matki, odtruwające, antyseptyczne, przeciwgrzybicze, przeciwbiegunkowe.
Sposób użycia: Z wysuszonych i rozdrobnionych kłączy sporządzamy odwar. 20 g zalewamy 1 litrem wrzącej wody i podgrzewamy wolno na łaźni wodnej nie dopuszczając do wrzenia przez 30 minut. Odstawiamy do ostygnięcia. Podajemy 50 ml na 1 litr syropu.
30. Pokrzywa zwyczajna (Utrica dioica)
Występowanie: występuje pospolicie, nieużytki, przychacia, przydroża, zarośla i olszyny.
Wykorzystujemy górne części pędów razem z liśćmi. Zbiór wczesną wiosną do chwili kwitnienia i początku kwitnienia.
Działanie: ogólnowzmacniające, antyseptyczne, dostarczające witamin, mikro- i makroelementów.
Sposób użycia: Z suszu robimy napar. 20 g suszu zalewamy 1 litrem wrzątku, odstawiamy do naciągnięcia na czas 4-6 godzin. Pszczołom dajemy w iiości 100 ml naparu na 1 litr syropu. Można też dodawać świeży syrop z pokrzywy do syropu cukrowego w ilości 5-10 ml na litr lub 0,5 kg ciasta miodowo-cukrowego.
31. Róża dzika (Rosa canina)
Występowanie: miedze, zarośla, nieużytki, przydroża, obrzeża Lasów.
Wykorzystujemy owoce. Zbiór w okresie dojrzewania - koniec września, październik.
Działanie: stymulujące rozwój rodziny pszczelej, dostarczające witamin.
Sposób użycia: 50 g wysuszonych i rozdrobnionych owoców zalewamy 1 litrem wrzątku i odstawiamy na 2-4 godziny do naciągnięcia, najlepiej w termosie. Pszczołom podajemy w ilości 30-50 ml na litr syropu cukrowego.
32. Sosna zwyczajna (Pinus silvestris)
Występowanie: występuje pospolicie w całym kraju.
Wykorzystuje się pączki oraz świeże igliwie z młodych gałązek. Pączki zbieramy wczesną wiosną w okresie nabrzmiewania. Igliwie można zbierać w ciągu całego roku (zimą posiada najwięcej witamin).
Działanie: wzmacniające, przyśpieszające wiosenny rozwój pszczół, uodparniające na choroby, wzbogacające w witaminy.
Sposób użycia: Z pączków i igliwia sosny sporządzamy odwar. 20 g rozdrobnionego surowca zalewamy zimną wodą i podgrzewamy przez 30 minut nie dopuszczając do wrzenia. Odstawiamy do wystudzenia. Pszczołom podajemy 20-30 ml odwaru na 1 litr syropu cukrowego.
33. Bylica piołun (Artemisia absinthium)
Występowanie: przydroża, przychacia, żwirowiska, nieużytki.
Wykorzystujemy górne części pędów razem z kwiatami. Zbiór w okresie kwitnienia.
Działanie: wzmacniające, odkażające, metaboliczne, dostarczające soli mineralnych i witamin.
Sposób przygotowania: Z suszu sporządzamy napar. 29 g rozdrobnionego surowca zalewamy 1 litrem wrzątku. Pszczołom podajemy w ilości 30-50 ml na litr syropu.
34. Czosnek pospolity (Allium sativum)
Występowanie: uprawiany.
Wykorzystujemy cebule (główki czosnku).
Działanie: stymulacja rodzin pszczelich, zwiększenie odporności na choroby pszczół, profilaktyka nosemozy i grzybicy.
Sposób użycia: 200 g czosnku zalać 0.5 litra spirytusu 70% lub wódki. Postawić w ciemnym miejscu na 14 dni. Od czasu do czasu wstrząsnąć. Po tym czasie przefiltrować i rozlać do butelek. W tym samym czasie sporządzić również roztwór spirytusowy propolisu w proporcji 20 g propolisu na 0.5 litra spirytusu 70 % i odstawić na 14 dni, co jakiś czas wstrząsając. Następnie przefiltrować i zlać do butelek. Oba wyciągi mieszamy w równych ilościach i podajemy pszczołom w ilości 1 ml na 0.5 l syropu wiosną przez okres siedmiu dni. W celach profilaktycznych, pszczołom można również podawać sam wyciąg z czosnku lub propolisu. Powyższy wyciąg można również podawać do poidła słoikowego wczesną wiosną.
35. Cebula jadalna (Allium cepa)
Występowanie: uprawiana.
Sposób użycia:
a) 30 g rozdrobnionej cebuli zalać 0.5 litrem wrzącej wody w termosie. Odstawić na dwa dni. Wyciąg ten dodaje się do 3 litrów syropu. Podkarmiamy 4-krotnie co 6 dni w ilości 500 ml syropu na rodzinę pszczelą.
b) cebulę razem z łupinami zetrzeć na tarce. Jedną średniej wielkości cebulę dodajemy do 5 litrów ciepłego syropu, odczekujemy około 1 godziny i podajemy pszczołom do podkarmiaczek. c) cebulę rozcieramy, zalewamy 1 litrem ciepłej wody, słodzimy i tym roztworem opryskujemy obustronnie pszczoły siedzące na plastrach a także plastry z czerwiem otwartym. Oprysk powtarzamy 3-4 razy co 4 dni.
36. Skrzyp polny (Equisetum arvense)
Występowanie: występuje na polach.
Wykorzystujemy ziele skrzypu.
Działanie: leczenie grzybicy pszczół i profilaktyka.
Sposób użycia: 200 g świeżego skrzypu zalać 3 litrami wrzącej wody. Odstawić na 1 godzinę do naciągnięcia. 50 ml naparu dajemy do 1 litra syropu. Odwarem skrzypu można również karmić pszczoły przed zimą.
Dawkowanie wszystkich ziół 50 g na 25l syropu.
Olejki eteryczne 1cm 3 na 1 litr syropu lub 1 kg ciasta miodowo cukrowego.
Zastosowanie ziół i wyciągów (wywarów ziołowych ) już w 50 latach opisywał pszczelarz Sklenar pochodzenia austriackiego– Słynne herbatki Sklenara dodawane do karmienia na zimę.
Polecamy:
"Tradycyjne i nowoczesne metody leczenia chorób pszczelich"
„Zioła dla pszczół i ludzi"
autora Kazimierza Żółtego z Krakowa
Osobiście, radzilibyśmy traktować te receptury jako poboczne środki wspomagające, nie powinny one stanowić podstawy w leczeniu danej choroby. Przede wszystkim należy wykonać zabiegi techniczne, zastosować silniejsze, konkretne środki lecznicze (o profilu chemicznym) a dopiero potem wspomagająco wprowadzić podkarmianie bądź opryski z wykorzystaniem powyższych ziół i olejków. Ich zastosowanie powinno być bardziej traktowane jako pomysł na regenerację (rekonwalescencję) u pszczół, po przebytej chorobie. Zwalczanie chorób i konkretne substancje leczące opisane są w innym artykule w zakładce "Czytelnia". Natomiast jak najbardziej polecamy dodawanie wywarów ziół i użycie olejków przy podkarmianiu zimowym. Oczyszcza się organizm pszczół i wzmacnia bariery odpornościowe.
Źródło i bibliografia:
www.pasiekaambrozja.plhttp://www.serwis2.bartnik.pl/pages/main_documents.php?d=65
1. Olejki:
- Rozmarynowy
- Tymiankowy
- Szałwiowy
- Cytrynowy
- Kminkowy
- Żywokostowy
- Mięty Pieprzowej
Olejki te, odnalazły swoje zastosowanie w zapobieganiu i leczeniu pszczół z warrozy, grzybicy i choroby woreczkowej:
1.Olejek Cynamonowy – skutecznie zwalcza i zapobiega Zgnilcowi Amerykańskiemu i Europejskiemu (kiślicy )
2. Mięta pieprzowa- stosuje się ją do leczenia rodzin pszczelich porażonych varroazą, odymiamy ziołami uzyskanymi z mięty pierzowej rumianku i eukaliptusa jako mieszanka, lub każdym indywidualnie. Wysuszone zioła spalamy w podkurzaczu i odymiamy przez otwór wylotowy odymianie przerywamy w chwili wydostawania się dymu z pod powałki czynność tą powtarzamy 4-krotnie co pięć dni. Olejek z wyciągu mięty pieprzowej,wykorzystujemy przy zwalczaniu choroby woreczkowej i grzybicy w rodzinach pszczelich. Olejek lub wyciąg z mięty pieprzowej dodajemy do syropu lub ciasta cukrowo- miodowego. W ilości 1 cm3 na jeden litr syropu lub 1 kg ciasta.
3. Tymianek – ma właściwości bakteriobójcze, jest stosowany jako olejek na zwalczanie roztoczy a zwłaszcza warrozy (zawiera tymol).
4. Żywokost - jako zioło i olejek eteryczny, tak jak tymiankowy, cytrynowy, cynamonowy i kminkowy posiada właściwości bakteriobójcze i bakteriostatyczne wszystkie wspomniane olejki stosowanie są przy zwalczaniu chorób pszczelich jak: choroby grzybiczne, nosemoza, zgnilec amerykański, choroba woreczkowa i warroza. Stosuje się do oprysku rzadkim syropem w stosunku 1 do 1 na każdy litr 1 cm3 lub do zakarmiania zimowego na każdy litr syropu 1 cm3. A także do odparowania na dennicy 1 cm3 na trzy dni.
5. Kobylak (szczaw pospolity) – jako zioło stosuje się do zakarmiania jesiennego i oprysku chorych rodzin do leczenia nosemozy i choroby majowej (biegunek).
6. Piołun- jako wywar z ziół stosowany przy biegunkach i nosemozie wspomaga zwalczanie varrozy, stosuje się go do zakarmiania zimowego lub opryskiem rzadkim syropem chorych rodzin.
7. Dziurawiec zwyczajny- wykazuje działanie rozkurczowe żołądkowe, przyśpiesza trawienie pyłku pszczelego, działa łagodząco na układ trawienny.
8. Skrzyp polny- jako zioło działa skutecznie na choroby grzybiczne, stosuje się do opryskiwania chorych rodzin pszczelich lub zakarmiania zimowego.
9. Kora Dębu, jej wywar stosowany jest do karmienia zimowego a także do wiosennego pobudzania czerwienia u matek, stosowany także przy nosemozie Ceranea.
10.* Wrotycz pospolity (ziele Matki Boskiej) - Zwalcza warrozę, przed zabiegiem dennicę należy wyścielić białą kartką posmarowaną olejem jadalnym. Wrotycz musi być wysuszony, do podkurzacza dodaje się i spala całe łodygi i kwiaty. Odymiać pszczoły normalnie w czasie zwykłego przeglądu, bądź przez otwór wylotowy tak jak w przypadku mięty pieprzowej. Można łączyć te zioła.
11.* Bagno zwyczajne
Występowanie: Torfowiska, bagna.
Wykorzystujemy łodygi bez liści z pączkami kwiatowymi.
Działanie: warrozobójcze.
Sposób użycia: Z suszonych łodyg sporządzamy napar. 50 g ziela zalewamy 1 litrem wrzącej wody i odstawiamy do naciągnięcia na okres 2-3 godzin. Otrzymanym wyciągiem opryskujemy pszczoły na plastrach. UWAGA: Bagno zwyczajne jest rośliną częściowo chronioną w Polsce a zarazem trującą dla człowieka.
12.* Egipski środek, SUBSTANCJA CZYNNA: KWAS CYTRYNOWY, CYTRUSOWE OLEJKI ETERYCZNE (postać: ciecz do zakraplania uliczek).
Nowy lek, skuteczny w ok. 86%. Przebadany w Egipcie.
Należy wymieszać ze sobą wyciśnięty sok z cytryny (limonki) i syrop cukrowy (1 kg/1litr) w stosunku 1:1.
Dla przykładu 200g soku z 200g syropu.
Należy polewać przygotowanym preparatem uliczki międzyramkowe (5-10 ml na uliczkę).
13.* Zioła Marii Treben (patrz artykuł nr 25 w Czytelni)
14.* HUBA DRZEWNA
Dym z huby brzozowej jest bardzo aromatyczny. Istnieją opinie, że pomaga on zwalczać warrozę. Nie ma do końca pewności, tradycyjnie na dennicę ula powinna powędrować biała kartka z olejem. Hubę dodajemy do żarzącego się próchna w podkurzacza. Nie wdychać dymu.
Stosowanie ziół można uważać tylko za zabieg dodatkowy.
Użycie środków chemicznych powinno nadal pozostawać główną metoda walki zwłaszcza z chorobami zwalczanymi z urzędu.
15. Tatarak zwyczajny (Acorus calamus)
Występowanie: Brzegi wolnopłynących i stojących wód, podmokłe łąki.
Wykorzystujemy kłącze tataraku, które zbieramy późną jesienią i suszymy.
Działanie: aktywizuje pracę robotnic i czerwienie matki. Posiada właściwości antyseptyczne i wzmacniające.
Sposób użycia: Jedną łyżkę stołową rozdrobnionego, suszonego kłącza tataraku zalewamy w termosie 2 szklankami wrzątku i zostawiamy do naciągnięcia na 24 godziny. Dajemy pszczołom wczesną wiosną po jednej łyżce stołowej na litr syropu.
16. Aloes zwyczajny (Aloe barbadensis)
Występowanie: w Polsce nie występuje w stanie naturalnym. Uprawiany w szklarniach i amatorsko w doniczkach.
Wykorzystujemy sok ze świeżych liści.
Działanie: zwiększa odporność pszczół i posiada właściwości antyseptyczne.
Sposób użycia: Sok ze świeżych liści natychmiast po wyciśnięciu dodajemy do syropu cukrowego w ilości 5-10 ml na 1 litr syropu lub 0.5 kg ciasta miodowo-cukrowego.
17. Babka lancetowata (Plantago lanceolata)
Występowanie: Łąki, miedze, przydroża, ogrody i nieużytki.
Wykorzystujemy liście ze zbioru w czasie kwitnienia.
Działanie: odtruwające i antyseptyczne.
Sposób użycia: Sporządzamy napar. 50 g rozdrobnionego suszu zalewamy 1 litrem wrzącej wody. Pod przykryciem pozostawiamy do naciągnięcia przez okres 3-5 godzin. Pszczołom dajemy 100 ml na 1 litr syropu lub 0.5 kg ciasta miodowo-cukrowego. Można podawać również świeży sok z liści w ilości 5-10 ml na 1 litr syropu lub 0.5 kg ciasta miodowo-cukrowego.
18. Bagno zwyczajne (Ledum palustre)
Występowanie: Torfowiska, bagna.
Wykorzystujemy łodygi bez liści z pączkami kwiatowymi.
Działanie: warrozobójcze.
Sposób użycia: Z suszonych łodyg sporządzamy napar. 50 g ziela zalewamy 1 litrem wrzącej wody i odstawiamy do naciągnięcia na okres 2-3 godzin. Otrzymanym wyciągiem opryskujemy pszczoły na plastrach. UWAGA: Bagno zwyczajne jest rośliną częściowo chronioną w Polsce a zarazem trującą dla człowieka.
19. Borówka czarna (Vacinium vitis idaea)
Występowanie: Lasy iglaste, poręby, wrzosowiska.
Wykorzystujemy liście borówki które zbieramy wczesną wiosną po stopnieniu śniegu.
Działanie: antyseptyczne, przeciwzapalne, przeciwbiegunkowe, odtruwające, odżywka witaminowa.
Sposób użycia: Sporządzamy napar z suszonych, rozdrobnionych liści. 50 g suszu zalewamy 1 litrem wrzącej wody i zostawiamy na 4-5 godzin w termosie. Podajemy 50-100 ml naparu na 1 litr syropu cukrowego.
20. Brzoza brodawkowata (Betula pendula)
Występowanie: Pospolita w lasach i zagajnikach.
Wykorzystujemy pączki brzozy zbierane wiosną przed rozwinięciem się liści. Liście zbieramy wiosną w czasie kwitnienia a sok z brzozy w czasie puszczania soków.
Działanie: Aktywizuje pracę robotnic i czerwienie matek. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, odżywka witaminowa.
Sposób użycia: Z pączków brzozy sporządzamy odwar. 50 g suszonych, rozdrobnionych pączków zalewamy 1 litrem wody i powoli ogrzewamy na łaźni wodnej przez ok. 30 minut nie doprowadzając do wrzenia. Odstawiamy z ognia i pozostawiamy do ostygnięcia. Pszczołom podajemy 30-50 ml odwaru na 1 litr syropu cukrowego. Z liści sporządzamy napar. 50 g liści zalewamy 1 litrem wrzątku i odstawiamy do naciągnięcia na 3-5 godzin. Pszczołom podajemy 100 ml na 1 litr syropu cukrowego. Świeży sok brzozowy podajemy w ilości 20-30 ml na 1 litr syropu lub 0.5 kg ciasta miodowo-cukrowego.
21. Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus)
Występowanie: Wilgotne zarośla w dolinach rzek, pola uprawne (plantacje).
Wykorzystujemy szyszki prawie dojrzałe, które zbieramy jesienią.
Działanie: odtruwające, antyseptyczne, pobudzające rozwój.
Sposób użycia: Z suszonych, rozdrobnionych szyszek sporządzamy napar. 50 g suszu zalewamy 1 litrem wrzącej wody. Zaparzać najlepiej w termosie i odstawić na 5-6 godzin. Podajemy 50 ml naparu na 1 litr syropu.
22. Dziurawiec zwyczajny (Hypericu perforatum)
Występowanie: Łąki, pastwiska, ugory, zarośla i przydroża.
Wykorzystujemy szczytowe partie ziela zbierane w czasie kwitnienia w lipcu i sierpniu.
Działanie: Antyseptyczne, przeciwzapalne, wzmacniające.
Sposób użycia: Sporządzamy napar z suszonego ziela. 50 g suszu zalewamy 1 litrem wrzącej wody. Odstawiamy do naciągnięcia na 2-5 godzin. Podajemy 50-100 ml na 1 litr syropu.
23. Głóg jednoszyjkowy (Crataegus oxyacantha)
Występowanie: Suche lasy, zarośla, miedze, parki i ogrody.
Wykorzystujemy owoce, które zbieramy jesienią w czasie dojrzewania.
Działanie: Aktywizują pracę robotnic, czerwienie matek, zwiększają odporność na choroby, odżywka witaminowa.
Sposób użycia: 50 g suszonych rozdrobnionych owoców zalewamy 1 litrem wrzącej wody, najlepiej w termosie. Pozostawiamy na 2-5 godzin do naciągnięcia. Podajemy rodzinom pszczelim w ilościach 50-100 ml na 1 litr syropu.
24. Koniczyna czerwona (Trifolium incarnatum)
Występowanie: Łąki i pastwiska.
Wykorzystuje się główki kwiatostanów i górne liście. Zbiór w okresie kwitnienia.
Działanie: ogólno wzmacniające, antyseptyczne, odtruwające.
Sposób użycia: Z suszu robimy napar. 50 g suszu zalewamy 1 litrem wrzącej wody i pozostawiamy do naciągnięcia na 2-3 godziny. Pszczołom podajemy w ilości 50 ml na 1 litr syropu.
25. Krwawnik pospolity (Achillea millefolium)
Występowanie: ugory, miedze, pola, przydroża, suche łąki.
Wykorzystujemy górne części roślin w okresie kwitnienia.
Działanie: Wzmacniające, pobudzające wiosenny rozwój rodzin, antyseptyczne.
Sposób użycia: Z suszonych rozdrobnionych części roślin sporządzamy napar. 50 g suszu zalewamy 1 litrem wrzątku i pozostawiamy na 3-5 godzin do naciągnięcia. Pszczołom podajemy 50 ml naparu w 1 litrze syropu cukrowego.
26. Melisa lekarska (Melissa officinalis)
Występowanie: Uprawiana w ogrodach, czasami występuje w stanie dzikim.
Wykorzystujemy pędy razem z kwiatami. Zbiór w czasie kwitnienia.
Działanie: ogólno wzmacniające, antyseptyczne.
Sposób użycia: Z suszu sporządzamy napar. 50 g suszu zalewamy 1 litrem wrzącej wody. Odstawiamy na 3-5 godzin do naciągnięcia. Podajemy w ilości 50-100 ml na 1 litr syropu. UWAGA: Melisa lekarska powinna być uprawiana przez każdego pszczelarza w pobliżu pasieki. Pszczoły bardzo lubią zapach melisy i stąd od wielu lat jest używana przez pszczelarzy do nacierania rąk przed pracą w pasiece, do nacierania rojnic oraz uli w których mamy osiedlić pszczoły.
27. Mięta pieprzowa (Mentha piperita)
Występowanie: roślina uprawiana w ogrodach.
Działanie i sposób użycia podobnie jak melisa lekarska.
28. Mniszek lekarski (Taraxacum officinale)
Występowanie: Występuje pospolicie na łąkach, pastwiskach i nieużytkach.
Wykorzystujemy kwiaty i młode liście zbierane w czasie kwitnienia oraz korzenie zbierane późną jesienią i wczesną wiosną.
Działanie: ogólnowzmacniające i oczyszczające organizm pszczół.
Sposób użycia: Z liści i kwiatów sporządzamy napary. 50 g suszu zalewamy 1 litrem wrzącej wody i pozostawiamy do naciągnięcia na 2 do 4 godzin. Z suszonego korzenia sporządzamy odwar. 50 g suszonego, rozdrobnionego korzenia zalewamy 1 litrem wody. Wolno podgrzewamy na łaźni wodnej przez 30 minut nie dopuszczając do wrzenia. Odstawiamy do ostudzenia. Pszczołom podajemy 50 ml naparu bądź odwaru do 1 litra syropu cukrowego.
29. Pięciornik kurze ziele (Potentilla erecta)
Występowanie: Pastwiska, łąki, widne lasy.
Wykorzystujemy kłącza zbierane późną jesienią, w październiku lub wiosną przed pojawieniem się liści.
Działanie: Stymulujące pracę pszczół i matki, odtruwające, antyseptyczne, przeciwgrzybicze, przeciwbiegunkowe.
Sposób użycia: Z wysuszonych i rozdrobnionych kłączy sporządzamy odwar. 20 g zalewamy 1 litrem wrzącej wody i podgrzewamy wolno na łaźni wodnej nie dopuszczając do wrzenia przez 30 minut. Odstawiamy do ostygnięcia. Podajemy 50 ml na 1 litr syropu.
30. Pokrzywa zwyczajna (Utrica dioica)
Występowanie: występuje pospolicie, nieużytki, przychacia, przydroża, zarośla i olszyny.
Wykorzystujemy górne części pędów razem z liśćmi. Zbiór wczesną wiosną do chwili kwitnienia i początku kwitnienia.
Działanie: ogólnowzmacniające, antyseptyczne, dostarczające witamin, mikro- i makroelementów.
Sposób użycia: Z suszu robimy napar. 20 g suszu zalewamy 1 litrem wrzątku, odstawiamy do naciągnięcia na czas 4-6 godzin. Pszczołom dajemy w iiości 100 ml naparu na 1 litr syropu. Można też dodawać świeży syrop z pokrzywy do syropu cukrowego w ilości 5-10 ml na litr lub 0,5 kg ciasta miodowo-cukrowego.
31. Róża dzika (Rosa canina)
Występowanie: miedze, zarośla, nieużytki, przydroża, obrzeża Lasów.
Wykorzystujemy owoce. Zbiór w okresie dojrzewania - koniec września, październik.
Działanie: stymulujące rozwój rodziny pszczelej, dostarczające witamin.
Sposób użycia: 50 g wysuszonych i rozdrobnionych owoców zalewamy 1 litrem wrzątku i odstawiamy na 2-4 godziny do naciągnięcia, najlepiej w termosie. Pszczołom podajemy w ilości 30-50 ml na litr syropu cukrowego.
32. Sosna zwyczajna (Pinus silvestris)
Występowanie: występuje pospolicie w całym kraju.
Wykorzystuje się pączki oraz świeże igliwie z młodych gałązek. Pączki zbieramy wczesną wiosną w okresie nabrzmiewania. Igliwie można zbierać w ciągu całego roku (zimą posiada najwięcej witamin).
Działanie: wzmacniające, przyśpieszające wiosenny rozwój pszczół, uodparniające na choroby, wzbogacające w witaminy.
Sposób użycia: Z pączków i igliwia sosny sporządzamy odwar. 20 g rozdrobnionego surowca zalewamy zimną wodą i podgrzewamy przez 30 minut nie dopuszczając do wrzenia. Odstawiamy do wystudzenia. Pszczołom podajemy 20-30 ml odwaru na 1 litr syropu cukrowego.
33. Bylica piołun (Artemisia absinthium)
Występowanie: przydroża, przychacia, żwirowiska, nieużytki.
Wykorzystujemy górne części pędów razem z kwiatami. Zbiór w okresie kwitnienia.
Działanie: wzmacniające, odkażające, metaboliczne, dostarczające soli mineralnych i witamin.
Sposób przygotowania: Z suszu sporządzamy napar. 29 g rozdrobnionego surowca zalewamy 1 litrem wrzątku. Pszczołom podajemy w ilości 30-50 ml na litr syropu.
34. Czosnek pospolity (Allium sativum)
Występowanie: uprawiany.
Wykorzystujemy cebule (główki czosnku).
Działanie: stymulacja rodzin pszczelich, zwiększenie odporności na choroby pszczół, profilaktyka nosemozy i grzybicy.
Sposób użycia: 200 g czosnku zalać 0.5 litra spirytusu 70% lub wódki. Postawić w ciemnym miejscu na 14 dni. Od czasu do czasu wstrząsnąć. Po tym czasie przefiltrować i rozlać do butelek. W tym samym czasie sporządzić również roztwór spirytusowy propolisu w proporcji 20 g propolisu na 0.5 litra spirytusu 70 % i odstawić na 14 dni, co jakiś czas wstrząsając. Następnie przefiltrować i zlać do butelek. Oba wyciągi mieszamy w równych ilościach i podajemy pszczołom w ilości 1 ml na 0.5 l syropu wiosną przez okres siedmiu dni. W celach profilaktycznych, pszczołom można również podawać sam wyciąg z czosnku lub propolisu. Powyższy wyciąg można również podawać do poidła słoikowego wczesną wiosną.
35. Cebula jadalna (Allium cepa)
Występowanie: uprawiana.
Sposób użycia:
a) 30 g rozdrobnionej cebuli zalać 0.5 litrem wrzącej wody w termosie. Odstawić na dwa dni. Wyciąg ten dodaje się do 3 litrów syropu. Podkarmiamy 4-krotnie co 6 dni w ilości 500 ml syropu na rodzinę pszczelą.
b) cebulę razem z łupinami zetrzeć na tarce. Jedną średniej wielkości cebulę dodajemy do 5 litrów ciepłego syropu, odczekujemy około 1 godziny i podajemy pszczołom do podkarmiaczek. c) cebulę rozcieramy, zalewamy 1 litrem ciepłej wody, słodzimy i tym roztworem opryskujemy obustronnie pszczoły siedzące na plastrach a także plastry z czerwiem otwartym. Oprysk powtarzamy 3-4 razy co 4 dni.
36. Skrzyp polny (Equisetum arvense)
Występowanie: występuje na polach.
Wykorzystujemy ziele skrzypu.
Działanie: leczenie grzybicy pszczół i profilaktyka.
Sposób użycia: 200 g świeżego skrzypu zalać 3 litrami wrzącej wody. Odstawić na 1 godzinę do naciągnięcia. 50 ml naparu dajemy do 1 litra syropu. Odwarem skrzypu można również karmić pszczoły przed zimą.
Dawkowanie wszystkich ziół 50 g na 25l syropu.
Olejki eteryczne 1cm 3 na 1 litr syropu lub 1 kg ciasta miodowo cukrowego.
Zastosowanie ziół i wyciągów (wywarów ziołowych ) już w 50 latach opisywał pszczelarz Sklenar pochodzenia austriackiego– Słynne herbatki Sklenara dodawane do karmienia na zimę.
Polecamy:
"Tradycyjne i nowoczesne metody leczenia chorób pszczelich"
„Zioła dla pszczół i ludzi"
autora Kazimierza Żółtego z Krakowa
Osobiście, radzilibyśmy traktować te receptury jako poboczne środki wspomagające, nie powinny one stanowić podstawy w leczeniu danej choroby. Przede wszystkim należy wykonać zabiegi techniczne, zastosować silniejsze, konkretne środki lecznicze (o profilu chemicznym) a dopiero potem wspomagająco wprowadzić podkarmianie bądź opryski z wykorzystaniem powyższych ziół i olejków. Ich zastosowanie powinno być bardziej traktowane jako pomysł na regenerację (rekonwalescencję) u pszczół, po przebytej chorobie. Zwalczanie chorób i konkretne substancje leczące opisane są w innym artykule w zakładce "Czytelnia". Natomiast jak najbardziej polecamy dodawanie wywarów ziół i użycie olejków przy podkarmianiu zimowym. Oczyszcza się organizm pszczół i wzmacnia bariery odpornościowe.
Źródło i bibliografia:
www.pasiekaambrozja.plhttp://www.serwis2.bartnik.pl/pages/main_documents.php?d=65